martes, 7 de julio de 2009

ASIGNATURA PENDIENTE I: KILIMANJARO "LA MONTAÑA BLANCA"


Aquí hablaré de cosas que me quedaron pendientes y que algún día haré. Mi primera asignatura tiene 5.895 m, el Kilimanjaro. Aunque hay varias teorías sobre su etimología, hay una que dice que viene de las palabras en swahili kilima (montaña) y njaro en swahili antiguo(blanca o brillante). Los masai la llaman simplemente "Ngage ngai" que en kimasai significa "la casa de Dios".

La ascensión tiene 3 posibles rutas: la ruta marangu, la ruta machame y la umbwe. Se tarda 5 o 6 días en subir y se duerme en refugios, huts o tiendas.

Ya lo saben, !!Animense!! Eso sí, como se dice en swahili "Pole pole, tutafika" (despacito, llegaremos).


I would like to write about things that i couldn´t do and i´m sure i will do. My first "unfinished matter" is to climb Kilimanjaro. Although it is unknown where the name Kilimanjaro comes from, a theory says that comes from the words in swahili "kilima" (mountain) and njaro (white or shining). We will arrive to the summit in 5 or 6 days and remember the swahili sayin "Pole pole, tutafika" (Slowly we will arrive everywhere).
Foto (fuente): flickr

lunes, 6 de julio de 2009

KHADJA NIN (SAMBOLERA MAYI SON)

En 1994 la milicia hutu interahamwe (los que matan juntos) realizaron la mayor masacre humana de los últimos tiempos contra tutsis y hutus moderados. El genocidio de Rwanda fue la consecuencia de un conflicto enquistado durante muchos años. Murieron 800.000 personas y muchas mujeres fueron violadas.

Cuando escucho esta canción de Khadja Nin, me imagino que esto es lo que le diría una madre explicándole a su hijo (sambolera) lo que ocurrió.

In 1994 the militia hutu interahamwe ("those who kill together") killed thousands of tutsis and hutu political moderates. The Rwandan genocide was the consecuence of ethnic tensions during a long period of time. About 800.000 people died and a lot of woman were raped.
When I hear this song of Khadja Nin, i imagine that it is what a mother would explain to her son/daughter (sambolera)when he asks for this war.



Pongo la letra de la canción en kiswahili y su traducción (como siempre personal) al español. I write the lyrics in Kiswahili, spanish and english:

Dunia ile sambolera / Este mundo /This world
Oh! wanajifundeya /Se está destruyendo /it´s destroying
Dunia yetu sambolera / Nuestro mundo / Our world
Mbona wazimu ... mayi / Porqué está loco? / Is running mad
Watu wa dunia , sambolera / la gente de este mundo /People of this world
Oh! wanajisongeka / Están sufriendo / they are suffering
Siyo ya mungu sambolera / no son dioses /They are no gods
Oh! ni watu ... mayi /sólo son personas /They are only human
Watu wabaya sambolera / gente mala /Those bad people
Oh! hawana huruma / No tienen compasión /have no compassion at all
Wanasema jisema sambolera /hablan sólo de ellos mismos / they only talk about themselves
Dunia ni yao / el mundo es de ellos / the world belongs to them
Mungu akipenda, sambolera / si Dios quiere / If it´s god´s will
oh! hawatakumbuka /no recordarán /They will not remember
Wakupe njia sambolera / que te abrieron un camino /they gave you a way
oh! ujaribu / para intentarlo / to take your chance
Mbele ya mungu, sambolera /Delante de Dios / In front of God
Oh ! watajibu aje? / Qué responderán? / What will they answer?
Watasema juu ya rangi au ya mungu / Dirán que fue en nombre de un color o en nombre de Dios / In the name of a colour or of God
Wameua corazón / Ellos mataron, corazón /They killed, my heart
Oh! guerre ya mungu gani? / guerra en nombre de qué Dios /War in the name of which god
Oh! guerre ya rangi gani? / guerra en nombre de qué color / war in the name of which colour
Oh! guerre rangi ya damu / guerra del color de la sangre /war with the colour of blood
rangi ya damu / del color de la sangre / the colour of blood
rangi ni moja / de ese solo color /of this only colour
Damu ni mingi sambolera / hay demasiada sangre /There is too much blood
Oh! wanatesa watu /Atormentan a las personas /they torture people
Ju mtu umoja sambolera /Una persona es suficiente /only one man´s
Oh! akitaka ... mayi / si lo desea /will
ni vita ... son /para hacer la guerra / to bring war
Wacha waseme sambolera /deja que digan /Let them talk
Oh! maisha yako mbele /tu vida está por encima de todo / your life leads son
Watasema waseme sambolera /ellos hablarán y hablarán / They will talk and talk
Ah! lakini corazon / pero corazón / But my heart
Usitubiye / No te arrepientas /Don´t give up
Ngoyela... son / Ten paciencia / Be patient
Mayele / Sé listo /Be smart
Oh Oh Oh
Iye! Iye! Iye!
Ule wazimu usiogope ... son /No tengas miedo de esos locos /Don´t live in fear of this madness.

viernes, 3 de julio de 2009

PROVERBIO SWAHILI / SWAHILI PROVERB

¿Hay una manera más elegante de llamar tonto a alguien?
"Akili ni kama nywele, kila mtu ana zake" .
Traducido literalmente sería: " La inteligencia es como el pelo, cada uno tiene el suyo".
The english translation is: "Intelligence is like hair, everyone has their own type".
VOCABULARIO:
akili - inteligencia - intelligence
nywele - pelo - hair
mtu -persona - person

miércoles, 1 de julio de 2009

KABILA I / TRIBUS I / TRIBES I : TURKANA


En esta serie habraré de distintas tribus del este de África. La mayor parte de ellas tiene una lengua propia pero utilizan el swahili como lengua vehicular.

La tribu de los Turkana está formada por unos 400.000 individuos que habitan en el noroeste de Kenya y el sur de Etiopía. La mayor parte vive a orillas del lago Turkana, un lugar volcánico, desértico y con unas condiciones climáticas realmente duras (altas temperaturas, vientos fuertes y tormentas de arena). No obstante es uno de los sitios más bellos de Kenya.

Los turkana son el segundo grupo más grande de pastores nómadas en Kenya y como actividades secundarias tienen la pesca en el lago y agricultura de subsistencia. Su comida se basa en la leche de vaca, sangre y harina de mijo. El grupo familiar está separado en dos cercados, uno para el cabeza de familia y la esposa principal y otro para el resto de las esposas y los hijos. Los matrimonios turkana tienen un periodo de prueba de tres años y no se considera definitivo hasta que el primer hijo empieza a andar. Antiguamente los jóvenes no se hacían guerreros hasta que mataban o herían a su primer enemigo, luciendo una cicatriz o plumas en la cabeza. En ese momento se le da una lanza y un taburete que sirve de cabecero. Las mujeres llevan unos collares de infinidad de cuenta y mucho colorido.
Foto (fuente): flickr

martes, 30 de junio de 2009

ADVERBIOS II: DE TIEMPO / ADVERBS II:TIME

Los adverbios de tiempo más utilizados en swahili son:
Sasa - ahora - now / sasa hivi - de inmediato - just now
siku hizi - actualmente - nowadays / sikuzote - siempre - always
pengine - algunas veces - sometimes /mara nyingi - a menudo - often
mara kwa mara - de vez en cuando - from time to time
mara moja - una vez - once / bado - todavía, todavía no - still, not yet
bado kidogo - dentro de poco - presently /baadaye, halafu -después -afterwards
zamani - hace tiempo - aforetime / leo - hoy - today
jana - ayer - yesterday /juzi /antes de ayer /the day before yesterday
kesho - mañana - tomorrow /kesho kutwa - pasado mañana - the day after tomorrow
mapema - temprano -early

viernes, 26 de junio de 2009

MAR ADENTRO / BAHARI NDANI / SEA INSIDE

Hago mi traducción al swahili de este poema de Ramón Sampedro que me emociona. Fue un hombre que estuvo casi treinta años postrado en la cama luchando por morir dignamente. Al final lo consiguió. Es un canto a la vida, al amor y a la muerte.



Mar adentro, mar adentro / Bahari ndani, bahari ndani
y en la ingravidez del fondo / katika uvungu ya chini
donde se cumplen los sueños /ndoto inapokuja
se juntan dos voluntades / hasidi mbili wanakutana
para cumplir un deseo / kwa mapenzi kwa kweli
un beso enciende la vida /kubusu inaangaza maisha
como un relámpago y un trueno /kama moto na nguruma
y en una metamorfosis /na katika badiliko
mi cuerpo no es ya mi cuerpo /mwili wangu siyo mwili wangu
es como penetrar al centro del universo / ni kama kuingia ndani ya ulimwengu
el abrazo más pueril / kikumbatio cha mtoto
y el más puro de los besos / kubusu safi sana
hasta vernos reducidos / mpaka kutuona
en un único deseo /kwa mapenzi moja
tu mirada y mi mirada /nadhari yako na nadhari yangu
como un eco repitiendo, sin palabras /kama echo inakariri, bila maneno
más adentro, más adentro / ndani sana, ndani sana
hasta el más allá del todo /mpaka mbali ya yote
por la sangre y por los huesos / kwa damu na mifupa.
Pero me despierto siempre /Lakini ninaamka sikuzote
y siempre quiero estar muerto /na pia ninataka kufa
para seguir con mi boca /kwa kuwana mdomo mwangu
enredada en tus cabellos /unalingwa nywele yako.

Pongo también mi traducción al inglés.
The english translation is more or less:
Sea inside, sea inside
and in the bottom´s ingravity
where the dreams come true
two goodwills come together
to satisfy a wish.
A kiss lights the life
like a lightning or a thunderclap
and in a metamorphosis
my body is not my body again
it´s like penetrating to the center of the universe.
A hug of a child
and the purest kiss
until we see eachother
as an only wish.
Your look and my look
as an echo repeating, without words
inside, inside,
to far away of everything
through the blood and the bones.
But I always wake up
and i always want to die
to continue with my mouth getting tangled in to your hair.

jueves, 25 de junio de 2009

VERBOS J-K

Aquí pongo una lista de verbos en swahili cuya raiz empieza por j y k y su traducción al español e inglés:
ku-ja (venir) (to come) /ku-jaa (llenarse) (to get full)
ku-jaribu (intentar) ( to try) / ku-jenga (construir) (to build)
ku-jibu (responder) (to answer) / ku-jua (saber) (to know)
ku-kaa (sentarse) (to sit down) / ku-kama (apretar) (to squeeze)
ku-kana (negar) (to deny) / ku-kata (cortar) (to cut)
ku-kataa (rechazar) (to refuse) / ku-kataza (prohibir) (to forbid)
ku-kauka (secar) (to get dry) /ku-kimbia (correr) (to run)
ku-kopa (pedir prestado) (to borrow) / ku-kopesha (prestar) (to lend)
ku-kosa (perder, fallar) (to miss) /ku-kubali (estar de acuerdo) (to agree)
ku-kumbuka (recordar) (to remember) /ku-kunja (doblar) (to fold)
ku-kuta (cruzarse) (to come across) /ku-kutana (encontrarse) (to meet)